Vastgelegd verleden (6):
Een Terugblik
door Giel van der Wal
Deze keer een wat rommelige aflevering. Dat komt omdat ik in woord en beeld nogal wat aanvullingen heb op vorige afleveringen. Eerst over de vorige keer: in plaats van appelflauwte kan men ook zeggen mosterdflauwte. In dat geval wordt niet een zure appel maar, zoals de naam al zegt, een hap mosterd aangewend om de flauwgevallene weer bij bewustzijn te brengen. Naar aanleiding van het begrip "barbiershemel" noemde ik u de naam "It Hemeltsje" van een vroeger café-barbierspand in Wommels. Laat ik nu in de Leeuwarder Courant van 23 juni lezen dat een café in Bolsward (vlakbij Wommels) "De Eensgezindheid" heette maar in de volksmond ook "Ut Hemeltsie" werd genoemd! Dit laatste echter wel met een verschil: in Bolsward zou de naam te danken zijn aan een groep gelovigen die, bij gebrek aan eigen huisvesting in genoemd etablissement regelmatig bijeenkwam.
Welke van beide verklaringen is de juiste? Of misschien beide wel? Dat er evenwel tussen het oude barbiersvak en toenmalige Horeca in ieder geval sprake was van een relatie ligt voor de hand. In Oldeboorn (ook een dorp waar ik gewoond heb) woonden de barbier en de caféhouder naast elkaar in twee duidelijk gescheiden panden. Naar ik me heb laten vertellen bleek later bij restauratiewerkzaam-heden in de gemeenschappelijke tussenmuur een doorgeefluik gezeten te hebben….Tot zover over barbier en kastelein.
Even een opmerking over scheren er tussen door: "veel geschreeuw en weinig wol zei de boer toen hij in plaats van een schaap de zeug geschoren had". Zo uitgelegd had ik deze bekende uitdrukking nog nooit gehoord.
In aansluiting op de aflevering over ossen en paarden twee afbeeldingen die ik u niet wil onthouden. Ten eerste de foto van een merkwaardig dubbelspan van een rund en een paard, samen in het gareel voor de ploeg. De foto stamt uit de twintiger jaren van de vorige eeuw.
Uit dezelfde tijd stamt ook de foto van deze Drentse petroleumventer met zijn trekhond "in'e zeele", helaas ontbreken verdere gegevens.
De derde foto, ook uit mijn verzameling, vergt enige uitleg. De foto is ongeveer honderd jaar oud en komt voor mijn gevoel uit Oost-Europa. De beweging van twee steeds rondjes draaiende runderen, daartoe aangezet door een jongetje, wordt overgebracht op een verticale as. Bovenaan deze as wordt deze beweging middels tandwielen versneld overgebracht op een groot rond wiel. Een aandrijfriem (zelf zowel als zijn schaduw op de foto duidelijk zichtbaar) rond dit wiel brengt dan op zijn beurt binnen in de boerderij een aandrijfas in beweging waarop bijvoorbeeld de karn of houtzaagmachines kunnen worden aangesloten. De boer (links) en de knecht slaan een en ander gade terwijl vanuit het raam bovenin de schuur de vrouwelijke eindcontrole plaats vindt.
*****
Welke van beide verklaringen is de juiste? Of misschien beide wel? Dat er evenwel tussen het oude barbiersvak en toenmalige Horeca in ieder geval sprake was van een relatie ligt voor de hand. In Oldeboorn (ook een dorp waar ik gewoond heb) woonden de barbier en de caféhouder naast elkaar in twee duidelijk gescheiden panden. Naar ik me heb laten vertellen bleek later bij restauratiewerkzaam-heden in de gemeenschappelijke tussenmuur een doorgeefluik gezeten te hebben….Tot zover over barbier en kastelein.
Even een opmerking over scheren er tussen door: "veel geschreeuw en weinig wol zei de boer toen hij in plaats van een schaap de zeug geschoren had". Zo uitgelegd had ik deze bekende uitdrukking nog nooit gehoord.
In aansluiting op de aflevering over ossen en paarden twee afbeeldingen die ik u niet wil onthouden. Ten eerste de foto van een merkwaardig dubbelspan van een rund en een paard, samen in het gareel voor de ploeg. De foto stamt uit de twintiger jaren van de vorige eeuw.
Uit dezelfde tijd stamt ook de foto van deze Drentse petroleumventer met zijn trekhond "in'e zeele", helaas ontbreken verdere gegevens.
De derde foto, ook uit mijn verzameling, vergt enige uitleg. De foto is ongeveer honderd jaar oud en komt voor mijn gevoel uit Oost-Europa. De beweging van twee steeds rondjes draaiende runderen, daartoe aangezet door een jongetje, wordt overgebracht op een verticale as. Bovenaan deze as wordt deze beweging middels tandwielen versneld overgebracht op een groot rond wiel. Een aandrijfriem (zelf zowel als zijn schaduw op de foto duidelijk zichtbaar) rond dit wiel brengt dan op zijn beurt binnen in de boerderij een aandrijfas in beweging waarop bijvoorbeeld de karn of houtzaagmachines kunnen worden aangesloten. De boer (links) en de knecht slaan een en ander gade terwijl vanuit het raam bovenin de schuur de vrouwelijke eindcontrole plaats vindt.