Honderd jaar christelijk onderwijs in Koekange 1908 - 2008

Op 14 juni 2008 zal in Koekange een reünie worden gehouden van leerlingen, oud-leerlingen, leerkrachten en oud-leerkrachten, ter gelegenheid van het feit dat 100 jaar geleden door de "Gereformeerde Schoolvereniging" een "School met de Bijbel" werd opgericht. Dit is nu de Prins Johan Frisoschool.
In de 50 jaar daaraan voorafgaand moesten de kinderen van ouders, die christelijk onderwijs voor hun kinderen wilden, daarvoor naar Berghuizen. Dat was vooral voor de kleinere kinderen een grote afstand. Ook de kinderen uit Ruinerwold gingen daar naar toe. Doordat het leerlingental in die jaren bleef groeien, werd de school in Berghuizen te klein. Dus er moest iets gebeuren.

De school in Berghuizen stond tot 1907 onder bevoegd gezag van de kerkenraad van de gereformeerde kerk. Langzamerhand werd echter de binding met de kerk losser en werd een schoolcommissie benoemd die het boek van "Inkomsten en Uitgaven" ging beheren. Dit nog wel onder verantwoording van de kerkenraad; de commissie moest daaraan één keer per jaar rekening en verantwoording afleggen.
Omdat in 1907 de school weer te klein geworden was, werden plannen gemaakt om, zowel in Koekange als in Ruinerwold, nieuwe scholen te stichten.
Een daarvoor gevormde commissie ging in Koekange voortvarend te werk. Er werd een vereniging opgericht om te komen tot de oprichting van een gereformeerde school.
De eerste vergadering van die commissie was op 9 december 1907. Direct werd een rondgang onder de leden gemaakt om gelden beschikbaar te krijgen. Deze eerste rondgang leverde ƒ1634,- op, terwijl enkele leden afzonderlijk bedragen van ƒ1000,- en ƒ2000,- beschikbaar stelden.

Het eerste bestuur
Tijdens de oprichtingsvergadering werden in het bestuur gekozen: P.Kraal als voorzitter, G.Fluit als secretaris, T.Steenbergen als penningmeester en als leden H.Fluit, H.W.van Dijk, R.J.Drost, J.Batterink, W.W.van Dijk en K.Krale.
Op een stuk land aan de Dorpsstraat, dat aangekocht werd van voorzitter Pieter Kraal, kon met de bouw van de school en een woning voor het schoolhoofd worden begonnen. Nu zijn dat Dorpsstraat 39 en 41.
Reeds op 3 april 1908 werd de eerste steen gelegd door voorzitter Kraal en al op 1 juni van dat jaar werd de school in gebruik genomen. Er was dus zeer snel gewerkt.
Er waren direct al 65 leerlingen.
Alles moest echter door de leden van de schoolvereniging volledig bekostigd worden. Bijzondere scholen kregen toen nog geen enkele tegemoetkoming van het Rijk. Stichtingskosten en inrichtingskosten, het kwam allemaal voor rekening van de leden. Gratis onderwijs was er niet bij. De ouders werden, naar draagkracht, ingedeeld in 6 categorieën. Ze betaalden 7½, 10, 13, 16, 20 of 25 cent per leerling per maand.
Met de invoering van de onderwijswet van 1920 kwam hier verandering in. Toen werden het openbaar en het bijzonder onderwijs gelijkgesteld en kregen ook de bijzondere scholen de gebruikelijke vergoedingen van het Rijk.

De eerste onderwijzers
Tot hoofd van de school werd benoemd meester J.Helsloot. Deze was daarvóór al onderwijzer aan de school in Berghuizen. Meester Helsloot is tot 1942 hoofd van de school geweest.
Naast hem werd als onderwijzer meester Hemmes benoemd. Deze is maar kort aan de school verbonden geweest. Ook zijn opvolger vertrok na enkele jaren alweer. Het was in 1911 dat voor het eerst een juffrouw benoemd werd en wel juf Drupsteen.
De school telde toen 2 lokalen, dus 2 leerkrachten was voldoende.
Het aantal leerlingen bleef echter groeien en naast de beide leerkrachten was er geregeld een volontair die lesgaf.
Door de toeloop van leerlingen werd de school te klein en moest deze vergroot worden. Dit gebeurde in 1929. Toen werd er een derde lokaal plus een bestuurskamer bij de school aangebouwd. De totale kosten hiervan bedroegen ƒ 7098,-.

Bestuursleden
De bestuursleden waren om de 3 jaar aftredend en herkiesbaar. Sommigen hebben het als bestuurslid heel lang volgehouden. Vooral enkele bestuursleden van het eerste uur.
Met name de voorzitter P.Kraal. Hij is vanaf 1907 tot 1942 onafgebroken voorzitter geweest. Hij was toen 83 jaar en hij vond het toen wegens ouderdom en slecht gehoor tijd worden om op te stappen als voorzitter. Zijn bestuurslidmaatschap wilde hij echter nog niet beëindigen. Dat deed hij nog 3 jaar door. Bij zijn afscheid als voorzitter werd hem een wandelstok aangeboden, "…die hem op zijn verdere levenspad, wanneer de tred onvaster wordt en de wegen oneffen schijnen te wezen tot steun kan zijn", aldus de nieuwe voorzitter Hendrik Lopers.
Ook H.W.van Dijk is 36 jaar lang bestuurslid geweest. Een bestuurslidmaatschap van 26 en 27 jaar was geen uitzondering. Vandaag de dag is het niet voor te stellen dat personen van ver in de tachtig jaar zitting hebben in het bestuur of een commissie van een basisschool. Het toont echter wel de betrokkenheid van de oprichters bij hun school.

Oorlogsjaren

De Tweede wereldoorlog is niet ongemerkt aan de school voorbijgegaan. In oktober 1944 werd de school door de Duitsers gevorderd; dat duurde tot eind januari 1945. Al die tijd moest er les gegeven worden op andere locaties. Dit gebeurde op een drietal boerderijen met grote kamers, t.w. op de Oshaar, nu Oshaarseweg 51, op de Egge, nu Eggeweg 5 en aan de Prinsesseweg, nu nr. 43.
Toen de school weer werd vrijgegeven, bleek dat de Duitsers er een grote puinhoop van gemaakt hadden. Kachels en tafels waren veelal verdwenen en banken, muren, ruiten en deursloten vernield. Enkele maanden later werd hiervoor een bedrag van ƒ311,50 ontvangen voor molestschade.
Het was eind maart voor alles weer schoon en hersteld was en de school weer in gebruik genomen kon worden.
Direct na de oorlog werden plannen gemaakt om de school met een vierde lokaal uit te breiden. Dat is er niet van gekomen, want door wijziging van de leerplichtwet werd in 1947 de verplichte 8e klas afgeschaft. Hierdoor vloeiden er blijkbaar zoveel leerlingen eerder af dat een 4e lokaal niet meer nodig was.

Van een gereformeerde naar een christelijke school?
Naast hoofdzakelijk kinderen uit gereformeerde gezinnen ging er naar de school ook een groepje kinderen van hervormde ouders die christelijk onderwijs voor hun kinderen wilden. Deze ouders konden wel lid worden van de schoolvereniging, maar konden statutair niet in het bestuur worden gekozen. Om zitting in het bestuur te kunnen krijgen, moest men belijdend lid van de gereformeerde kerk zijn. In de vijftiger jaren zijn er diverse vergaderingen geweest om de statuten zodanig te wijzigen dat de naam "Gereformeerde Schoolvereniging", gewijzigd zou worden in "School met de Bijbel" en dat ook hervormde leden zitting konden hebben in het bestuur. De gereformeerde leden voelden hier niet voor en de betreffende voorstellen van hervormde zijde werden steeds met grote meerderheid van stemmen verworpen. In 1965 waren de inzichten blijkbaar gewijzigd en konden ook leden van andere kerkgenootschappen zitting krijgen in het bestuur, zolang de meerderheid maar gereformeerd bleef. In 1976 werd de eerste niet-gereformeerde onderwijskracht benoemd. Het duurde echter nog tot 1978 voordat de naam gewijzigd werd. Dit gebeurde door de samensmelting van kleuter- en lager onderwijs in basisschool. Toen werden namelijk de "Gereformeerde Schoolvereniging" en de "Christelijke Kleuterschoolvereniging" allebei opgeheven en werd de nieuwe "Vereniging voor Protestants-Christelijk Onderwijs" opgericht.
De "Gereformeerde Schoolvereniging" had toen 72 jaar lang bestaan en de "Christelijke Kleuterschoolvereniging", die in 1955 was opgericht, 23 jaar.

De Vereniging voor Christelijk Kleuteronderwijs

Al vele jaren werd de behoefte gevoeld om ook een kleuterschool op te richten. De aanzet daartoe kwam tot stand in 1955. Opmerkelijk is, dat het in die periode niet mogelijk was om van de gereformeerde school een christelijke school te maken, maar dat men elkaar wel kon vinden in de oprichting van een christelijke kleuterschoolvereniging. Het werd echter nog 1961 voor de kleuterschool er stond en in gebruik genomen kon worden. De school werd gebouwd door de plaatselijke timmerman J. Holties, voor ƒ44.450,-.
In 1963 was er al een wachtlijst van kleuters, maar het werd nog 1974 voor er een tweede lokaal werd aangebouwd.

Nieuw schoolgebouw
De lagere school voldeed 60 jaar na de oprichting niet meer aan de gestelde eisen. De school werd afgekeurd en er werd besloten dat er een nieuwe school moest komen. Deze werd gesitueerd aan de Pr. Christinalaan.
Op 29 april 1970 kon de eerste steen hiervoor gelegd worden door het toenmalig hoofd van de school, meester Vriesema. De officiële opening vond plaats op 10 december 1970.
De school kreeg als naam "Prins Johan Frisoschool". Ook werd toen een vierde leerkracht benoemd.
De oude school werd op afbraak verkocht. De woning en het bouwterrein van de oude school werden afzonderlijk verkocht voor een totaalbedrag van ruim ƒ80.000,-.

Alles onder één dak

Toen in 1985 de Wet op het basisonderwijs in werking trad en de basisschool tot stand kwam, werd ernaar gestreefd om alles onder één dak te krijgen. Dit werd pas gerealiseerd in 1992, door aanbouw van o.a. twee lokalen, een personeelskamer, leermiddelenberging, een directiekamer en een nieuwe keuken. Toen pas had de basisschool volledig vorm gekregen.
Eind 2005 is de school alweer gerenoveerd en uitgebreid.

Reünie
Op 14 juni zal dus het 100-jarig bestaan gevierd worden met een grote reünie, in een tent op het sportterrein. Op zondag 15 juni zal erin dezelfde tent een herdenkingsdienst worden gehouden. De reüniecommissie is al lange tijd druk bezig met de organisatie. Door een boek- en fotocommissie is al enkele jaren gewerkt aan de uitgifte van een jubileumboek ter gelegenheid van deze mijlpaal. In dit boek, van plm. 300 pagina's, is de geschiedenis van de school beschreven, met veel foto's en herinneringen van oud-leerlingen en (oud-)leerkrachten.