Jongens- en meisjesinternaat de Havixhorst en Dickninge, jaren vijftig vorige eeuw (2)

Korte terugblik op deel 1
Over de periode 1946 - 1955 is weinig bekend. De drie bestaande kinderinternaten, te weten de Zonnebloem in Apeldoorn, de Havixhorst en Dickninge in de Wijk, vielen eerst onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van Sociale Zaken en vanaf 1952 onder het nieuwe Ministerie van Maatschappelijk Werk. Zij waren voornamelijk opgezet voor de opvang van kinderen van bombardementslachtoffers en andere slachtoffers van oorlogsgeweld. De Havixhorst was eerst in gebruik als meisjesinternaat. De meeste meisjes gingen in de Wijk naar de lagere school. Enkele grotere meisjes gingen naar de huishoudschool in Meppel. Meisjes van katholieke ouders gingen naar de katholieke lagere school in Meppel. Na 1952 kwamen er vrijwel geen nieuwe kinderen meer bij. In 1955 verhuisden de meisjes naar het nieuwe meisjesinternaat Huize Gerner in Dalfsen en werd de Havixhorst ingericht als jongensinternaat.

Het dagelijkse leven in de Havixhorst en Dickninge 1946 - 1960

1. De meisjes
Over de periode 1946-1955, toen meisjes in de Lindenhorst, Dickninge en de Havixhorst woonden, was het moeilijk om aan informatie te komen.
Direct na de oorlog werd de Lindenhorst ingericht voor de opvang van jonge meisjes, voornamelijk kinderen van oorlogslachtoffers en bombardementslachtoffers. Eind 40-er jaren verhuisden de meeste meisjes naar de Havixhorst. De katholieke meisjes verhuisden naar Dickninge. Deze drie huizen waren alle in het bezit van de adellijke familie De Vos van Steenwijk. Omdat er al veel meisjes weer terug naar huis of naar familie gingen, verhuisden in 1952 de katholieke meisjes van Dickninge ook naar de Havixhorst. Het Ministerie waaronder de meisjesinternaten vielen, vond het niet meer nodig om een apart internaat voor katholieke meisjes in stand te houden. Vanaf die tijd was er nog maar één meisjesinternaat in de Wijk, namelijk. de Havixhorst.

Tot de eerste bewoonsters op de Lindenhorst in 1946/1947 behoorden de zusjes Willie en Loes Schluup, Jansje Vinke, Agnes Zwaneveld en Coby Meesters. Zij gingen allen naar de lagere school in de Wijk. Daar werden zij de "Lindenhorsters" genoemd. In die tijd waren er nog geen kinderen op Dickninge of op de Havixhorst. Een enkeling herinnert zich nog Agnes Zwaneveld. Men keek tegen haar op. Ze durfde meester Zijlstra uit te schelden voor de Beul van Amersfoort. Jaren later besefte men de diepere betekenis van het woord beul en de relatie met Amersfoort.
In het fotoboek van O.B.S. "De Horst" dat werd gemaakt t.g.v. de reünie van 11 juni 1988 staan enkele van deze meisjes.
Bij de foto uit 1946 en1947 (blz.34 en 36) staan vele vraagtekens, maar Loes Schluup, Agnes Zwaneveld en Silvia Sigaar worden met name genoemd.
Loes Schluup was later getrouwd met Gerrit Gruppen. Zijn vader woonde in het huis naast de Lindenhorst. Gerrit werd later tuinman/technische dienst op de Havixhorst. Na 1960 zijn ze naar Steenwijk verhuisd. Gerrit is inmiddels overleden. De jongere zus van Loes, Willie, was getrouwd met de heer Esselbrugge en woonde in Staphorst. Willie is helaas overleden.

Op de oude schoolfoto's van 1952/1953 staan ook enige meisjes van Dickninge en de Havixhorst, waaronder enkele uit Indonesië, zoals Silvia Sigaar. Zoals eerder vermeld, werden de meisjes van de Havixhorst in 1955 overgeplaatst naar het nieuwe meisjesinternaat Huize Gerner in Dalfsen.
In de periode 1949-1952 was mevr. ter Heerdt directrice van het katholieke meisjesinternaat Dickninge. De dames Wessels waren jeugdleidsters en later kwam mevr. Albers in dienst als directrice; zij gaf ook sportles aan de meisjes.
In de periode 1950-1955 werd het meisjesinternaat de Havixhorst geleid door mevr. Memel. Mevr. Ruyter had de leiding over de huishouding en mevr. Kaptein stond in de keuken. De namen van andere jeugdleidsters uit die tijd zijn moeilijk terug te vinden.

Persoonlijke herinneringen van Geesje Eissen, medewerkster op de Havixhorst (nu Gé Korf-Eissen).
"Op Dickninge en de Havixhorst woonden voor 1950 geen meisjes. In eerste instantie woonden de meisjes in de Lindenhorst (1946/47), op de schoolweg noemden wij ze ook "de Lindenhorsters". De vrijgezelle jonkheer Arend de Vos van Steenwijk woonde vroeger op de Lindenhorst samen met zijn eveneens vrijgezelle broer jonkheer Jan. Toen hij in 1946 alleen kwam te staan, heeft hij geruild van woning en werd de Lindenhorst ingericht als meisjesinternaat. Later verhuisden deze meisjes naar Dickninge en de Havixhorst. In 1950 gingen er ongeveer dertig meisjes van de beide internaten naar de lagere school in de Wijk. Bij mij in de klas zaten Janny de Knijff, Elsje Sigaar, Jopie Veurman, Catrien Veurman, Jopie Solleveld, Carolien Welsing, Annie Michielsen, Lenie Boertje, Hilda Wolf en Sjaan Boelhouwer.
In de hogere klassen zaten Rika de Blom, Loes en Willie Schluup, Coby Meesters, Adrie van Laar en Henny en Grietje Willekes. Ook herinner ik me nog Hansje Wouters en Silvia Sigaar. Silvia Sigaar was een jaar of vijf jonger dan haar zus Elsje. Silvia kwam bij mijn broer in de klas. De moeder van Janny de Knijff werkte in het begin ook op de Lindenhorst (1946-1948) en om die reden kon ook haar zoon Albert bij haar blijven wonen; hij ging ook in de Wijk naar school. Later moest hij naar een jongensinternaat"

Persoonlijke Herinneringen van Jopie Veurman.
Zij woonde van 1949 tot 1952 op Dickninge en van 1952 tot 1955 op de Havixhorst.
"In 1949 kwam ik samen met mijn oudere zus Catrien op Dickninge. Later kwamen daar nog Grace van Loo (uit Ned. Indië) en Cilia Kloosterman bij. Op Dickninge woonde toen al een aantal andere meisjes. De meeste daarvan kwamen uit Rotterdam en de grotere meisjes gingen naar de middelbare school in Meppel of werkten al. Mw. ter Heerdt was destijds directrice. Zij gaf ons zangles en pianoles. De dames Wessels waren er al als jeugdleidsters. Later werd mevrouw Albers directrice van Dickninge. Van haar kregen wij sportles. In die tijd gingen wij met zijn vieren naar de lagere school in de Wijk. Als we uit school kwamen, moesten we eerst kousen breien, pas daarna mochten we gaan spelen. We hadden destijds veel vrijheid op het terrein rond Dickninge. Zo hadden we een geheime hut gemaakt tussen de rododendrons. Van de tuinman, meneer Linthorst, kregen we veel materiaal om de hut te bouwen. Toen de oudere meisjes onze hut gevonden hadden, was de lol er snel af. Soms vonden we dode vogels in de tuin en die werden door ons met veel rituelen begraven.
Onze groepsleidsters waren de beide dames Wessels. Later kwam er nog een aantal kleuters bij, die verzorgd werden door zr. Korfer (zij was heilsoldate). In 1952 werd Dickninge opgeheven en gingen we naar het meisjesinternaat de Havixhorst. De grote meisjes gingen niet mee; zij kwamen toen op eigen benen te staan.
Op de Havixhorst woonden toen al een aantal meisjes. Mw. Memel was er directrice. Zij was streng en wij waren veel van onze vrijheden, die we voorheen hadden op Dickninge, ineens kwijt. Mw. Memel hield veel van klassieke muziek en literatuur. Mw. Memel bracht ons de liefde voor klassieke muziek en literatuur bij. De Havixhorst had ook een goed verzorgde eigen bibliotheek. Daarvan werd gretig gebruik gemaakt.
Op de Havixhorst werd Mw. Ruyter onze groepsleidster. Zij was zeer vriendelijk en zorgzaam en zij deed heel veel voor de kinderen. Wij waren allemaal dol op haar. Zo organiseerde zij veel activiteiten, zoals sport, clubmiddagen, fietstochten, wandeltochten en zij nam ons in de herfst vaak mee naar de staatsbossen om cantharellen te zoeken. Juffrouw Kaptein, die destijds in de keuken stond, maakte daarvan dan een heerlijke ragout. Wij gingen in de zomer vaak zwemmen in het zwembad "De Witte Bergen" in IJhorst. Als de gracht in de winter bevroren was, werd daar vaak geschaatst.
In 1953 werd in Meppel een R.K. lagere school opgericht in het parochiehuis achter de kerk. Vanaf die tijd gingen de katholieke meisjes in Meppel naar school, met de schoolbus. Samen met een aantal andere meisjes ging ik later naar de huishoudschool in Meppel. In de zomer gingen we dan met de fiets, 's winters mochten we met de bus. Een paar keer ben ik met een groep meisjes in de winter op de schaats over de Hoogeveense vaart naar de huishoudschool gegaan en 's avonds weer terug.
Op zaterdagavond werden in het internaat de huishoudelijke taken verdeeld over de meisjes, waaronder het aanmaken van de 10 potkachels op zondagmorgen in de groepsruimtes. Albert Klomp, destijds tuinman/technische dienst, had daarvoor alles al klaargezet. Albert Klomp repareerde overigens ook onze fietsen en deed daarnaast veel andere klussen.
Juffrouw Ruyter organiseerde ook veel toneelavondjes, zoals Assepoester, en onder haar leiding werd met de Kerst een mooi kerststuk opgevoerd. De kostuums werden gemaakt door Mevrouw van Dam, onze kleermaakster. In de zomervakantie gingen we ook op zomerkamp, een keer hebben we echt gekampeerd in tenten, in Limburg. De leiding en het personeel van het internaat gingen natuurlijk ook mee.
Voor de katholieke meisjes werd er op zondagmorgen een kerkelijke bijeenkomst gehouden in de vroegere woonkamer van het oude huis naast het hoofdgebouw. Hier was een soort kapelletje ingericht. De bijeenkomst werd geleid door een jonge pater uit Hoogeveen. Later gingen we 's zondags naar de kerk in Meppel. De groep was redelijk groot, dus gingen we met de bus van busbedrijf Berendsen in de Wijk.
In 1955 verhuisden we naar het nieuwe meisjesinternaat Huize Gerner in Dalfsen.
Het vervoer werd verzorgd door Berendsen. De bus reed meerdere keren heen en weer naar Dalfsen om alle kinderen en ook veel huisraad over te brengen. Alle kinderen werden als afscheid in de bloemetjes gezet. De paar kleuters gingen niet mee naar Dalfsen. Ik weet niet waar zij naartoe gegaan zijn."

PS. Op de begrafenis van juffrouw Ruyter in 1987 waren veel ex-collega's en bekenden van haar aanwezig, waaronder Albert Klomp en veel meisjes van de Havixhorst.

Medewerkers van Dickninge en de Havixhorst (de Lindenhorst) waren onder andere:
Dickninge:
mevr. Ter Heerdt : directrice 1949-1952
mevr. Albers: directrice 1951-1952
dhr. Linthorst: tuinman
dames Wessels: jeugdleidsters
zr. Korfer: kleuterleidster
dhr. Deddo Rehwinkel: jeugdleider, later directeur op de Havixhorst

De Havixhorst:
mevr. Memel: directrice 1950-1955. Zij is meegegaan naar huize Gerner in Dalfsen
dhr. Deddo Rehwinkel: directeur 1957-1960
dhr. Johannese: jeugdleider, na 1956
dhr. de Wit: jeugdleider, na 1956
dhr. Harry Langeler: jeugdleider, na 1956
dhr. Duker: jeugdleider, na 1956
dhr.Teunissen: jeugdleider, na 1956
dhr. Hoogenboom: jeugdleider, na 1956 (hij had een bandrecorder)
dhr. Geert Strik: jeugdleider verstandelijke gehandicapte jongens
mevr. Els Seibers: jeugdleidster verstandelijke gehandicapte jongens
mevr. Roelie Hertong: jeugdleidster verstandelijk gehandicapte jongens
mevr. Ruyter: hoofd huishouding
mevr.Roelie Wever: hoofd keuken, kookster van 1958-1960
mevr.Geesje Eisen: kledingverzorgster van 1958-1960
dhr. Gerrit Gruppen: tuinman en technische dienst 1956
mevr. Mina Bosman-van de Beld: huishoudelijke hulp
mevr. Gonnie de Vrieze-Achtersmid: huishoudelijke hulp 1957/58
mevr.Grietje Koster: huishoudelijke hulp 1959/60
mevr. Alie Blokzijl: kookster 1956/57
dhr.Walle: kok 1956
mevr. Kaptein: kookster vanaf ongeveer 1950, ging mee naar Gerner.
dhr. Albert Klomp: tuinman/huisknecht
mevr. De Knijff: huishoudelijke hulp 1947-1950
mevr. Alie van Dam: kledingverzorgster tot 1957
dhr. Jan Donker: tuinman/technischedienst

Verstandelijk gehandicapte jongens
Na het vertrek van de meisjes in 1954 werd Dickninge ingericht voor de opvang van verstandelijk gehandicapte jongens.
In 1955 werd Dickninge opgeheven. De verstandelijk gehandicapten werden overgeplaatst naar de Havixhorst. Een jaar later werd het jongensinternaat de Zonnebloem in Apeldoorn opgeheven en werd een deel van de jongens overgeplaatst naar de Havixhorst en gevoegd bij de daar al aanwezige verstandelijk gehandicapte jongens.

In het volgende nummer zal deel 3 voornamelijk gaan over de jongens, over de komst van Deddo Rehwinkel als directeur, hoe het dagelijkse leven eruit zag en hoe de samenvoeging van Dickninge en de Havixhorst in zijn werk ging.
Ook komen er persoonlijke verhalen van oud-medewerker Geert Strick, jeugdleider van de verstandelijk gehandicapte jongens op de Havixhorst, van oud-bewoner Frans Veurman en van Roelie de Roo en Wendy Frans, die de dans/feestavonden in de tehuizen destijds bezochten.

Met dank aan:
Josien(Jopie) en Frans Veurman, Geesje Eissen (Gé. Korf- Eissen) voor hun verhalen en foto's.
Fotoboek O.B.S "De Horst" t.g.v. reünie 11 juni 1988.